---------------------------
http://www.arch.be
De archiefbewaarplaatsen
Beschikbaar in de talen: nl | EAC-CPF XML
Soort archiefvormer : Bedrijf/Instelling
Rubriek : E:Heerlijkheden (AV)
Bron : Archievenoverzicht RA Gent
Periode : 11de eeuw - 1795
Zoals onder de hoofding Stad en Vrijheid van Nevele werd geschreven behoorde Nevele oorspronkelijk toe aan de heren van Nevele, en waren zij vermoedelijk reeds van in de volle middeleeuwen aanzienlijke figuren alhoewel er weinig bronnen over zijn. Bij de inrichting van de kasselrij van de Oudburg in de 12de eeuw vormden zij één van de drie roeden die in het Hof van leenmannen zetelden. Een tweede belangrijk bewijs is ons inziens dat Beatrix, vrouwe van Nevele een huwelijk sluit met de burggraaf van Kortrijk, waardoor de heren van Nevele in de 13de eeuw tevens burggraaf van Kortrijk werden. Verder tasten wij grotendeels in het duister. In de 14de eeuw komt het Land van Nevele in handen van het geslacht de Fosseux, vanaf de 15de eeuw in handen van de familie de Montmorency en della Faille vanaf de 17de eeuw. De belangrijkste figuur was zeker Filips II van Montmorency, graaf van Horne, die legeraanvoerder werd van het Spaanse leger in de jaren 50 van de 16de eeuw, stadhouder van Gelre, admiraal van de Nederlanden, opperbevelhebber van de vloot die in 1559 koning Filips II naar Spanje bracht en als dank voor bewezen diensten lid van de Raad van State. Maar, alhoewel katholiek, was hij voor een gedoogbeleid ten opzichte van de protestanten en keerde hij zich tegen de inquisitiepolitiek van kardinaal Granvelle. Hij tekende het Eedverbond der Edelen. Na de Beeldenstorm werd Horne samen met Lamoraal van Egmond door Alva gearresteerd en op 5 juni 1568 op de grote Markt te Brussel onthoofd. Oorspronkelijk woonde de heer van Nevele in het dorp zelf. Dit kasteel, werd vermoedelijk in de middeleeuwen op een gegeven moment verwoest en op een nabijgelegen plaats heropgebouwd, gezien er nog twee mottes (statussymbolen) in 1590 in het leendenombrement worden vermeld: competeert den heer het casteel tot Nevele wesende een viercanten torre (donjon) aldaer de gevangenen bewaert met twee moten. Deze twee omwalde mottes zijn duidelijk zichtbaar op de kaart bij het landboek van Nevele uit 1640. De donjon bleef dus in gebruik als gevangenis. In 1425 ging Nevele over naar het huis van Montmorency die zich uit Nevele-stad terugtrokken en een waterburcht bouwden op hun domein Hodonk te Bachte-Maria-Leerne: het casteel van Odoncq gemetst uyten watere met vier torren ende een optreckende brugge rontomme bewalt (leendenombrement van 1590). Dit kasteel vinden we afgebeeld op de kaart van Ooidonk van 1609. Het werd herhaaldelijk verwoest en tenslotte door de della Failles omgebouwd tot het luxueuse kasteel van Ooidonk dat wij nu nog kennen. Over de heerlijkheid zelf is nog geen wetenschappelijk onderzoek verricht. Enkel voor Poesele, een allodiale heerlijkheid kunnen we met zekerheid stellen dat de heer van Nevele de dorpsheer was. Deze heerlijkheid wordt dan ook apart behandeld. Voor het overige zullen hier na de algemene registers en rekeningen van de heerlijkheid, de stukken betreffende de diverse dorpen waar de heer van Nevele over heerlijke renten beschikte samen behandeld worden. De stukken betreffende lenen of heerlijkheden geënclaveerd binnen het Land van Nevele, waarover documentatie bewaard is worden worden wel apart opgenomen, evenals de uitgestrekte heerlijkheid het Ronsevaalse, gelegen in de kasselrij Kortrijk, toebehorend aan de heer van Nevele, oorspronkelijk een appanage van de graven van Vlaanderen.
Rijksarchief te Gent, Archief Land van Nevele, nr. 771bis (leendenombrement, a° 1590) - Fonds Kaarten en Plannen, nr. 3344 (kaart uit het landboek van Nevele, stad Nevele a° 1640), nr. 2025 (kaart van het kasteel van Ooidonk, a° 1609). - GEURTS P.A.M., Filips van Montmorency, graaf van Horne, in: Spiegel Historiael, 1968. - LUYSSAERT J., Bijdrage tot de geschiedenis van de stad en vrijheid van Nevele, in: Het Land van Nevele, jaargang 37 (2), p. 105-138. - VAN DEN ABEELE R., Het domein van Hodonk te Bachte-Maria-Leerne, Gent, 1956.
Vaste URL : https://search.arch.be/eac/eac-BE-A0500_109121_DUT