Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw ter Ooie te Gent

• Gent

Ook Klein Begijnhof geheten. Rond het midden van de 13de eeuw vestigde een gemeenschap van vrome vrouwen zich in de (Groene) Hooie (of Ooie), toen nog weiland even buiten de stadsomwalling van Gent, tussen de toenmalige Nederschelde en de huidige Lange Violettestraat. Vrij vlug organiseerde de gemeenschap zich als begijnhof volgens een regel, overgenomen van het iets oudere Sint-Elizabetbegijnhof. De gravinnen en graven van Vlaanderen verleenden van in het begin hun steun en bescherming. In 1262 ontving het begijnhof van gravin Margeretha het recht op een eigen kapel met een kapelaan en op een kerkhof. In 1270 stond de kapel er. In 1281 was het begijnhof volledig omsloten. Door de oprichting van de Vijfwindgatenpoort (1325) kwam het binnen de Gentse stadswallen te liggen. In de volgende twee eeuwen groeiden de goederen en inkomsten fors aan. Het begijnhof verwierf ook een vrij grote zelfstandigheid tegenover de Sint-Jansparochie, waartoe het in feite behoorde. De Beeldenstorm (1566) liet ook in de begijnhofkerk sporen van vernielingen na. Onder het calvinistische bewind leed het begijnhof nog meer schade (1578-1582). Vele begijnen sloegen op de vlucht. Na de reconciliatie van Gent (1584) keerden de meesten terug. De meeste huisjes, conventen en andere gebouwen dateren uit de 17de en 18de eeuw; maar ook in de tweede helft van de 19de eeuw werd er nog heel wat gebouwd en verbouwd. De bouw van de huidige begijnhofkerk in late renaissancestijl werd aangevat in 1658. In 1715-1720 werd de kerk uitgebreid en voorzien van een barokgevel. Onder het Franse bewind werd het begijnhof eigendom van het Bestuur der Burgerlijke Godshuizen. Vanaf 1838 waren er moeilijkheden tussen de Gentse begijnhoven en de Commissie der Godshuizen. In 1851 verkocht de Commissie de pastorietuin voor de oprichting van een rijschool bij de ruiterijkazerne. De hertog van Arenberg kocht in 1862 het volledige begijnhof en in 1892 de kerk aan om de oorspronkelijke bestemming te vrijwaren. Sedert 1925 is het Klein Begijnhof eigendom van een v.z.w. De begijnen van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Hooie waren onderworpen aan een regel of statuten. De oorspronkelijke regel (cf. supra) werd in 1354 door graaf Lodewijk van Nevers aangevuld. Wijzigingen, verduidelijkingen en herformuleringen kwamen er in 1586, 1645 (bisschop Triest), 1779 en 1939. In de 2de helft van de 17de en in de 18de eeuw schommelde het aantal begijnen rond 300 à 350. Thans leven nog enige begijnen in het Klein Begijnhof. Het wereldlijk bestuur was (en is) in handen van de grootjuffrouw bijgestaan door de conventmeesteressen en andere "juffrouwen"; de geestelijke leiding berustte bij de begijnhofpastoor. In de 17de en 18de eeuw hielden de begijnen school in het begijnhof. In 1785 telde die school een 40-tal leerlingen

Archief van het Begijnhof Onze-Lieve-Vrouw ter Ooie te Gent. Enige bescheiden berusten in het fonds Sint-Baafs / Bisdom Gent; een pak in het Fonds Gent

Gent, Klein Begijnhof, Archief: 1262-20e eeuw (CAILLIAU H., Soo geluckigh als een beggijn, p. 13-17; MAJÉRUS P., Ces femmes qu'on dit béguines, annexes VI-VII, p. 883-892). - Stadsarchief Gent, Oud Archief, Reeks LXXIX: 1283-1816 (DECAVELE J. en VANNIEUWENHUYSE J., Archiefgids. I. O.A. (Sa. Gent), nr. 519). - Stadsarchief Gent, Parochieregisters: overlijdens Klein Begijnhof, 1673-1796

CAILLIAU H., ,,Soo geluckigh als een beggijn''. Het begijnhof Onze-Lieve-Vrouw-Ter-Hooie, 1584-1792 (VMGOG, XXI), Gent, 1995 (met bibliografie). - MAJÉRUS P., Ces femmes qu'on dit béguines … Guide des béguinages de Belgique. Bibliographie et sources d'archives (Introduction bibliographique à l'histoire des couvents belges antérieure à 1796, 9), 2 bdn., Brussel, 1997, p. 343-358 (met bibliografie) . - Bouwen door de eeuwen heen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Deel 4nb Stad Gent. Noord-Oost, Gent, 1979, p. 239-258. - LAPORTE D., Architectuurgids Gent, [Turnhout], 1994, p. 76-78