BE-A0514_108003_106595_DUT Inventaris van archief van de Abdij van Doornzele, 1474-1796 K15 Het Rijksarchief in België 1900 Deze digitale toegang is in 2011 vervaardigd door Pictura Database Publishing tool op basis van de richtlijn Richtlijnen voor de inhoud en vormgeving van een archiefinventaris (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën)- Directives relatives au contenu et à la forme d'un inventaire d'archives (Archives générales du Royaume et Archives de l'État dans les Provinces) . This finding aid is written in Dutch. Based on ISAD(G) ISAD(G): General International Standard Archival Description, Second Edition Beschrijving van het archief: Abdij van Doornzele. Evergem en Gent Abdij van Doornzele. Evergem en Gent 1474-1796 BE-A0514.202G 74.002.37 Rijksarchief te Gent Abdij van Doornzele, Begin 13de eeuw - 1796 [DUT] Abdijen en kloosters, commanderijen[ENG] Abdijen en kloosters, commanderijen[FRE] Abbayes et couvents, commanderies[GER] Abteien und Klöster, Komturen Geschiedenis van archiefvormer en archief Archiefvormer

Te Doornzele, parochie Evergem, ontstond in de eerste jaren van de 13de eeuw, een religieuze gemeenschap van monialen, afkomstig van de abdij van Gistel. Ca. 1235 sloot de gemeenschap aan bij de Orde van Cîteaux en werd ze een abdij van cisterciënzerinnen. Ze was toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en werd soms "Aurea Cella" geheten. De goederen van de abdij lagen aanvankelijk hoofdzakelijk in de Ambachten Axel en Assenede. De stormvloeden van 1377 en 1404 waren dan ook catastrofaal voor het abdijdomein. Na een moeilijke periode op financieel vlak (2de helft 15de eeuw), kende de abdij een bloeiperiode in de eerste helft van de 16de eeuw. In 1577-1578 werd de abdij grondig geplunderd en vernield. De monialen vluchtten en verspreidden zich. Van de 14 monialen en 4 conversen kwamen er na de reconciliatie van Gent (1584) slechts 6 weer samen te Gent in een vervallen huis, dat ze kochten in de Papenstraat (thans Doornzelestraat) in de nabijheid van de Heilig-Kerstkerk. Materieel en financieel was de toestand van de gemeenschap rampzalig. Om een nieuw klooster te Gent te kunnen oprichten, moesten heel wat goederen verkocht worden. Bovendien waren bepaalde domeinen, vooral in het Ambacht Axel, voor de abdij verloren gegaan, en brachten andere een lange tijd niets op. De schulden stapelden zich op. Deze rampzalige toestand bleef de ganse 17de eeuw duren: bouwwerken te Gent, goederen in het Ambacht Assenede die ten gevolge van militaire operaties bijna niets opbrachten (1e helft 17de eeuw), plunderingen van de domeinen van Doornzele en Kluizen door de Franse troepen (1691). Alhoewel omstreeks 1700 de toestand enigszins verbeterde, bleven de schulden de hele 18de eeuw op de arme Abdij van Doornzele drukken. Slechts in 1770 kon men een eigen abdijkerk in gebruik nemen. Om in hun onderhoud te voorzien richtten de monialen omstreeks 1650 een school voor begoede meisjes op, verhuurden ze kamers en gingen de zusters-conversen in de stad zieken verzorgen. Het aantal religieuzen, conversen inbegrepen, varieerde in de 17de en 18de eeuw tussen 18 en 21. In deze periode strekten de abdijgoederen zich uit over het Ambacht Assenede, Doornzele en Evergem, Sleidinge, Desteldonk, Sint-Kruis-Winkel, Lembeke, Oosteeklo, Wachtebeke, Lochristi en Gent. De abdij werd door het Franse bewind in 1796 opgeheven. De gebouwen in de Doornzelestraat, die in 1798 openbaar verkocht waren, kwamen via een stroman terug in handen van de ex-religieuzen. Zij verkochten de voormalige abdij in 1808 aan de bisschop van Gent. Deze stelde de gebouwen ter beschikking van de Franse onderwijscongregatie "Dames de l'Instruction chrétienne" (cf. huidig Sint-Pietersinstituut te Gent en Abdij van Flône) - in 1827 werd het hun eigendom - terwijl de oud-monialen van Doornzele er mochten blijven wonen.

Archief

Na de opheffing in 1796 werd in de abdij aanwezig archief aangeslagen en overgebracht naar het Archief van het Scheldedepartement, het latere RAG. Heel wat archief was toen blijkbaar al in "veiligheid" gebracht en/of werd door het Franse bewind ter plaatse achtergelaten. Dit niet aangeslagen deel van het archief kwam in ieder geval in handen van de "Dames de l'Instruction chrétienne", die na 1808 de abdijgebouwen betrokken. Vandaar is dit deel van het archief later terechtgekomen in de Abdij van Flône (gem. Amay), behorend tot dezelfde congregatie. Bovendien verkreeg Mme. de Peñaranda, overste van deze "Dames" te Gent, in 1819 van de gouverneur van de provincie Oost-Vlaanderen de overdracht van een aantal bescheiden m.b.t. de gebouwen van de gewezen Abdij van Doornzele te Gent. Wat er nadien met deze laatste bescheiden gebeurde, is op het eerste gezicht niet uit te maken. In het RAG werd een deel van het daar bewaarde abdijarchief in de 19de eeuw in de Varia-reeksen ondergebracht. Eind 19de-begin 20ste eeuw verwierf het RAG een aantal bescheiden uit het abdijarchief. Dit is zeker zo voor de nrs. 60-68 en het charter van 1350, 7 april. Nr. 69 is afkomstig van het Stadsarchief van Gent na de ruilovereenkomst van 1955 (Aanwinstnr. 1955/14). Het charter van 1753, 1 aug., werd in 1923 aangekocht (Aanwinstnr. 1923/5). Enige bescheiden berusten in het fonds Sint-Baafs / Bisdom Gent. De nrs. 70-74 zijn afkomstig uit een lot geconfisqueerde stukken van Arenberg Auctions, via bemiddeling door Claude de Moreau de Gerbehaye verworven in 2022 (Aanwinstnr. 2022/49).

Inhoud en structuur Inhoud

Taal en schrift van de documenten Het merendeel van de documenten is in het (Middel)Nederlands of (Middel)Frans gesteld, ook stukken in het Latijn komen voor.

Raadpleging en gebruik Voorwaarden voor de raadpleging

De stukken zijn ouder dan 100 jaar dus - mits voorbehoud omwille van hun fysieke bewaartoestand - is de raadpleging vrij.

Voorwaarden voor de reproductie

Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief.

Aanwijzingen voor het gebruik

De documenten kunnen worden aangevraagd door het opgeven van het nummer van de toegang (vermeld op het titelblad en in de rechterbovenhoek van elke bladzijde), namelijk K15, en het bestanddeelnummer dat wordt aangetroffen links vóór elke archiefbeschrijving. Het verdient daarenboven aanbeveling om, bij het verwijzen naar documenten in een wetenschappelijke tekst, het archief de eerste maal te citeren met zijn volledige naam. Nadien kan worden volstaan met een verkorte referentie.

Respectievelijk - volledig: RIJKSARCHIEF TE GENT, Abdij van Doornzele. Evergem en Gent, nr. [bestanddeelnummer] - verkort: RAG, Abdij Doornzele, nr. [bestanddeelnummer]

Verwant materiaal Bestaan en bewaarplaats van originelen en kopieën

Leuven, Universiteitsbibliotheek, Archief van de Katholieke Universiteit Leuven [tevoren: Amay, Abdij van Flône], Archief van de Abdij van Doornzele = reeks LI: oorkonden, 1237-1755; overige bescheiden, 1438-1792 (Zie o.a. VANDEVEIRE J., Documenten en scriptie over de abdij van Doornzele in de Universiteitsbibliotheek Leuven, in Appeltjes van het Meetjesland, 1995, 46, p. 215-228 ). - Stadsarchief Gent, Oud Archief, reeks XXXIII: 1584-1815 (DECAVELE J. en VANNIEUWENHUYSE J., Archiefgids. I. O.A. (Sa. Gent), nr. 486). - AÉL, Abdij van "Dorenzele": landboek, 1438.

Bibliografie

DE VOS A., Abbaye d'Aurea Cella à Doornzele, puis à Gand, in Monasticon belge. Tome VII. Province de Flandre Orientale, III, Luik, 1980, p. 287-306. DE POTTER F. en BROECKAERT J., Evergem, in Geschiedenis van de Gemeenten van de Provincie Oost-Vlaanderen. Eerste Reeks. Arrondissement Gent, II, Gent, 1864-1870, p. 125-155.

Beschrijving van de series en archiefbestanddelen Abdij van Doornzele te Evergem en Gent 1 Kroniek van de stichting van de abdij (1200), gevolgd door een lijst van de abdissen van 1215 tot 1660. Ca. 1660. 2 Kroniek van het klooster. 17de eeuw. 3 Brieven, rekwesten, afschriften van oorkonden en privilegies. 1480-1724. 4 Octrooi toegestaan aan de abdis om zwanen te houden. 1635. 5 Diverse uittreksels uit landboeken betreffende de goederen van de abdij. 17de eeuw. 6 Lijst van de stichtingen en goederen van de abdij. 1776. 7 Register van ontvangsten en goederen. 1782-1794. 8 - 14 Rekeningen van de abdij. 1474-1787. 8 1474-1492.

Met verluchtingen.

9 1492-1544. 10 1556-1644. 11 1569-1572. 12 1654-1697. 13 1711-1764. 14 1767-1787.
15 Rekening voorgelegd door Charles De Munck, gevolmachtigde van de abdij, ter gelegenheid van de verkiezing van een nieuwe abdis, ter vervanging van wijlen Cecile Lammens. 21 mei 1781. 16 Register van uitgaven. 1784-1795/1796 (jaar IV). 17 Kwijtingen van betalingen. 1788-1789. 18 Register van pachten en cijnzen toebehorend aan de abdij. 1580-1601. 19 Pachtboek. 1618-1627. 20 Pacht- en cijnsboek, met tafel. 1644. 21 Pacht- en renteboeken. 1644-1724. 22 Stukken betreffende de goederen. 1585-1773. 23 Contracten, transacties e.a. betreffende de goederen van de abdij. 1633-1744. 24 - 45 Pachtcontracten van goederen. 1565-1795. 24 Gelegen te Assenede. 1607-1787. 25 Gelegen te Desteldonk. 1569-1795. 26 Gelegen te Doornzele. 1565-1795. 27 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

28 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

29 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

30 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

31 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

32 Gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1568-1795.

Zie ook nr. 60 van deze inventaris.

33 Gelegen te Evergem. 1583-1690. 34 Gelegen te Gent. 1776-1795. 35 Gelegen te Lembeke. 1613-1777. 36 Gelegen te Lochristi. 1600-1781. 37 Gelegen te Oosteeklo. 1628-1782. 38 Gelegen te Zelzate. 1600-1795. 39 Gelegen te Zelzate. 1600-1795. 40 Gelegen te Zelzate. 1600-1795. 41 Gelegen te Zelzate. 1600-1795. 42 Gelegen te Zelzate. 1600-1795. 43 Gelegen te Sleidinge. 1650-1780. 44 Gelegen te Wachtebeke. 1649-1764. 45 Gelegen te Sint-Kruis-Winkel. 1568-1795.
46 Akte van verwerving van 400 roeden grond, gelegen te Kluizen, verleden voor de schepenen van Assenede. 1671. 47 Akkoord tussen het klooster en Jonas Gendbrugge betreffende de "Caluwestraete" te Kluizen. 1677. 48 Constitutie en transport van renten. 1620-1791. 49 Contract van erfpacht van 25 roeden grond te Ertvelde. 1630. 50 Processen-verbaal van landmetingen. 1686-1757. 51 Contract van erfpacht van twee roeden grond. Lias getiteld: Cheynsbrief van Sandra geseyt Roosendaele tot Cluysen. 1709. 52 Testamentaire schenking door de soldaat van Hoorsele aan de abdij. 25 juli 1635. 53 Stukken betreffende Charlotte Stables des Mottes (testamenten, schenkingen), in het klooster overleden. 15 oktober 1646. 54 Verzoek gericht tot de schepenen van de keure om het balspel te verbieden tegen de muur van de kerk en de gebouwen van het klooster. 1765. 55 Proces van de abdis tegen Jacques Snoucq. 1624. 56 Proces van de abdis tegen Pieter van Damme. 1644-1647. 57 Proces gevoerd door de abdis tegen Pieter van Hoosele en Pieter Tracke, echtgenoot van Andressine van Hoosele, aangaande een testament van Bartholomeus van Hoosele ten voordele van het klooster. 1658. 58 Processtukken (stuk betreffende buurtschap). 1652-1699. 59 Processtukken. 1700-1788. 60 Pachtcontracten van gronden gelegen te Ertvelde en Kluizen. 1588-1794. 61 - 67 Rekeningen van de abdij. 1598-1666. 61 1598-1600. 62 1620-1624. 63 1633-1634. 64 1650. 65 1650-1653. 66 1661-1663. 67 1664-1666. 68 "Handt bouck van vrouwe Gheertruydt de Montenegro abdesse van den cloostere van Doorisele, van allen pachten ende cheynsen mitsgaeders renten daer van cloostere opheve ende ontfanck heeft ende ooc gheldende is aen diversche cloosters ende andere vernieuwt 69 Losse stukken, o.a. processtukken, reglementen, kwitanties enz. 17de-18de eeuw.

Opmerking: afkomstig van het stadsarchief (ruil in 1955).

70 Register met vertaalde afschriften van privileges gegeven aan de orde van Citeaux, gebundeld door zuster Sussanna van der Aa. 1602. 1 deel

Aanwinst 2022/49.

71 Memorieboek en necrologium van de abdij. (1523), 17de-18de eeuw. 1 deel

Aanwinst 2022/49.

72 Memorie betreffende de stichting van de abdij. Z.d. 1 stuk

Perkament. Aanwinst 2022/49.

73 Cartularium, met overzicht van abdissen, aangevangen in 1551. (13de-18de eeuw), 16de-18de eeuw. 1 deel

Aanwinst 2022/49.

74 Legger van renten en cijnzen. 1438, met latere aanvullingen. 1 deel

Perkament. Aanwinst 2022/49.